FAQ

Podstawy prawne zajęć reguluje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 r.  w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego. (tekst jedn. Dz. U. z 2014, poz. 395, ze zm. Dz. U. z 2017, poz. 1117).

Rozporządzenie to jest wykonaniem delegacji wynikającej z ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży – art. 4 ust. 1 i 3 (Dz. U z 1993 Nr 17, poz. 78, ze zm.)

Opracowanie programu oznacza, że nauczyciel:

1. uszczegóławia cele zawarte w podstawie programowej i wskazuje odpowiadające im osiągnięcia ucznia; planuje jednocześnie, kiedy oczekuje się od ucznia, że będzie dysponował opisaną wiedzą, umiejętnościami i przyjmował dane postawy;
2. porządkuje zgodnie z własną koncepcją treści kształcenia, układając je w najodpowiedniejszej jego zdaniem kolejności (jak w rozkładzie materiału);
3. wybiera i proponuje formy i metody pracy z uczniami stosownie do treści, kształconych umiejętności, potrzeb i preferencji uczniów, z którymi pracuje i wreszcie własnych predyspozycji oraz warunków szkoły;
4. planuje wreszcie sposób i kryteria oceniania postępów uczniów.

Program nauczania obejmuje dany etap edukacyjny (cały a nie tylko daną klasę).
Nauczyciel może zdecydować o realizacji programu nauczania z zastosowaniem lub bez zastosowania podręcznika, materiału edukacyjnego lub materiału ćwiczeniowego. Program nauczania może być realizowany również z wykorzystaniem w szczególności urządzeń, sprzętu lub oprogramowania, przydatnych do realizacji tego programu, z uwzględnieniem potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych uczniów.

Zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia MEN z dnia 12 sierpnia 1999 r. w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 1 lit. a) rozporządzenia MEN z dnia 2 czerwca 2017 r. zmieniającego ww. rozporządzenie (Dz. U. z 2017, poz.1117), które weszło w życie z dniem 1 września 2017 r., zajęcia są realizowane w klasach IV–VIII szkoły podstawowej i w szkołach ponadpodstawowych: branżowej szkole I stopnia, w klasach I–III liceum ogólnokształcącego i w klasach I–III technikum, dla dzieci i młodzieży, publicznych i niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych.

Na realizację zajęć w szkołach publicznych przeznacza się w szkolnym planie nauczania, w każdym roku szkolnym, dla uczniów poszczególnych klas, po 14 godzin, w tym po 5 godzin z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców. Natomiast w szkołach niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych przeznacza się liczbę godzin nie mniejszą od wymiaru godzin dla szkół publicznych.

Zajęcia są organizowane w oddziałach albo liczących nie więcej niż 28 uczniów grupach międzyoddziałowych. Prawodawca nie przewiduje organizowania zajęć w grupach międzyklasowych.

Wskazany wymiar godzin i sposób organizacji zajęć został określony w § 3 i 3a rozporządzenia MEN z dnia 12 sierpnia 1999 r. (w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 2 rozporządzenia zmieniającego z dnia 17 lutego 2012 r. – Dz. U. z 2012, poz. 300)

Zorganizowanie zajęć edukacyjnych Wychowanie do życia w rodzinie jest obowiązkowe dla dyrektora szkoły, natomiast udział w nich nie jest obowiązkowy dla uczniów.

„Uczeń niepełnoletni nie bierze udziału w zajęciach, jeżeli jego rodzice (prawni opiekunowie) zgłoszą dyrektorowi szkoły w formie pisemnej rezygnację z udziału ucznia w zajęciach” (§ 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 r. w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 2 rozporządzenia MEN z dnia 10 sierpnia 2009 r. zmieniającego ww. rozporządzenie (Dz. U. Nr 131, poz.1079), które weszło w życie z dniem 1 września 2009 r.)

albo:

„Uczeń pełnoletni nie bierze udziału w zajęciach, jeżeli zgłosi dyrektorowi szkoły w formie pisemnej rezygnację ze swojego udziału w zajęciach” (§ 4 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 r. w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 2 rozporządzenia MEN z dnia 10 sierpnia 2009 r. zmieniającego ww. rozporządzenie (Dz. U. Nr 131, poz.1079), które weszło w życie z dniem 1 września 2009 r.).

Przed przystąpieniem do realizacji zajęć dyrektor szkoły powinien dla rodziców uczniów zorganizować spotkanie z nauczycielem prowadzącym zajęcia (wraz z wychowawcą klasy), z zgodnie z § 5 rozporządzenia MEN z dnia 12 sierpnia 1999 r.

Nauczyciel może:

• opracować program samodzielnie bądź we współpracy z innymi nauczycielami;
• przedstawić dyrektorowi szkoły program opracowany przez innego autora (autorów), np. może wybrać program nauczania spośród programów dostępnych na rynku, jeśli uważa, że taki właśnie program najlepiej odpowiada potrzebom jego uczniów i warunkom, w jakich pracuje;
• przedstawić program opracowany przez innego autora (autorów) wraz z dokonanymi przez siebie modyfikacjami, wskazując zakres proponowanych zmian z uzasadnieniem, dlaczego je proponuje.

Zaproponowany przez nauczyciela program nauczania powinien być dostosowany do potrzeb i możliwości uczniów, dla których jest przeznaczony.

Program nauczania:

1. stanowi opis sposobu realizacji celów kształcenia i zadań ustalonych w podstawie programowej
   zawiera:
   1. szczegółowe cele kształcenia i wychowania,
   2. treści zgodne z treściami nauczania zawartymi w podstawie programowej wychowania przedszkolnego,
   3. sposoby osiągania celów kształcenia i wychowania, z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy w zależności od potrzeb i możliwości dzieci,
   4. metody przeprowadzania analizy gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna);
2. jest poprawny pod względem merytorycznym i dydaktycznym.

 Zajęcia wychowania do życia w rodzinie nie są zajęciami pozalekcyjnymi. Są jedną z form działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły, o czym mowa w art. 109 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (tekst jedn. Dz. U. z 2019, poz. 1148). Zgodnie z ust. 5 zajęcia te nie mogą być prowadzone przy udziale wolontariuszy.
Dlatego wychowanie do życia w rodzinie może prowadzić wyłącznie osoba zatrudniona w szkole na stanowisku nauczyciela,posiadająca kwalifikacje do prowadzenia tych zajęć, o czym mowa w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz.U. z 2017, poz. 1575 ze zm. Dz.U. z 2019, poz. 465).
Kwalifikacje doprowadzenia zajęć w szkołach ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych posiada osoba spełniająca warunki określone w § 3 ust. 1 ww. rozporządzenia, a w szkołach podstawowych –w § 4 ust. 1.

Udział uczniów w zajęciach wdz odnotowuje się na bieżąco w dzienniku lekcyjnym. Ponadto, po przeprowadzonej klasyfikacji rocznej i końcowej w szkole podstawowej oraz ponadpodstawowej, to jest czteroletnim liceum ogólnokształcącym, pięcioletnim technikum, jak też w branżowej szkole I stopnia, udział ucznia potwierdza się adnotacją na świadectwie szkolnym oraz w arkuszu ocen ucznia.

Zostało to uregulowane w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 kwietnia 2018 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych (Dz. U z 2018, poz. 939).Pkt 11 ww załącznika stanowi:
Udział uczniów w zajęciach wychowania do życia w rodzinie na świadectwach szkolnych i w arkuszach ocen odnotowuje się w części „Inne zajęcia”. W miejscu przeznaczonym na wpisanie oceny z tych zajęć wpisuje się odpowiednio „uczestniczył” lub „uczestniczyła”.

Należy przy tym zauważyć, iż wpis na świadectwie szkolnym i w arkuszu ocen ucznia, nie dotyczy uczniów będących absolwentami dotychczasowego gimnazjum (trzyletniego liceum ogólnokształcącego i czteroletniego technikum), z wyjątkiem branżowej szkoły I stopnia.